Αριστοτέλης: Φιλοσοφία και σοφία ... για ποιο σκοπό;

Πρέπει κανείς νά ασχολείται μέ τή φιλοσοφία, αφού αυτή αποβλέπει στήν απόκτηση καί τήν ασκηση τής παιδείας. 'Η παιδεία όμως είναι άπό τά μεγαλύτερα αγαθά. Καί δέν επιτρέπεται βέβαια γιά νά κερδίσει κανείς χρήματα νά φθάνει ως τήν ακρη τού κόσμου (τίς στήλες τού Ήρακλέους), γιά ν’ αποκτήσει όμως φρόνηση δέν είναι διατεθειμένος νά κουρασθεί καί νά κάνει θυσίες.

Δέν είναι βέβαια διόλου κακό, αν ή φιλοσοφία δέ φαίνεται νά είναι χρήσιμη καί ώφέλιμη. Γιατί έμείς δέν ύποστηρίζουμε δτι είναι ώφέλιμη αλλά απλώς καλή καί οτι δέν άρμόζει νά τήν προτιμάει κανείς γιά κάτι αλλο παρά μόνο γι' αύτή τήν ίδια (καθαυτή). Γιατί όπως ταξιδεύουμε γιά νά παρακολουθήσουμε τούς 'Ολυμπιακούς αγώνες, άκόμα καί όταν δέν έχουμε νά κερδίσουμε τίποτε, γιατί τό ίδιο τό θέαμα τών αγώνων άξίζει πιό πολύ άπό τά χρήματα,...
— καί όπως παρακολουθούμε τίς θεατρικές παραστάσεις στά Διονύσια, όχι βέβαια μέ τήν πρόθεση νά κερδίσουμε κάτι άπό τούς ηθοποιούς άλλά άντίθετα ξοδευόμαστε άπό πάνω, καί πολλά άλλα θεάματα θά τά προτιμούσαμε άπό τά χρήματα, έτσι πρέπει νά προτιμούμε καί τή θέα τού ούρανού περισσότερο παρά όσα φαίνονται άπλώς χρήσιμα. Δέν έπιτρέπεται, λοιπόν, κανείς νά σκοτώνεται νά πάει νά δεί άνθρώπους πού παίζουν τούς ρόλους γυναικών καί δούλων, ή μονομαχούν καί τρέχουν (καί νά παθαίνεται), καί άπό τί άλλο μέρος νά νομίζει πώς δέν πρέπει νά σπουδάζει τή φύση τών όντων καί τής άλήθειας. 

Μόνο οι φιλόσοφοι κατορθώνουν νά φθάσουν σέ μιά εύτυχισμένη ζωή. 

’Ενθαρρύνει κανείς γενικά τίς άλλες τέχνες καί έπιστήμες, έφόσον αύτούς πού τίς άσκούν τούς τιμάει καί τούς πληρώνει μισθό. Αύτούς όμως πού ασχολούνται μέ τή φιλοσοφία όχι μόνο δέν τούς ενθαρρύνουμε αλλά συχνά τούς έμποδίζουμε. 

Γενικά χαρακτηριστικά τού ειδήμονος είναι ή ικανότητά του νά μπορεί νά μεταδίδει (διδάσκει) τίς γνώσεις του. 

’Επειδή τώρα προσπαθούμε νά όρίσουμε αύτή τή θεωρητική έπιστήμη (δηλ. τή φιλοσοφία), θά έπρεπε νά έρευνήσουμε τό άκόλουθο έρώτημα, τί είδους αιτίες καί αρχές έχει ώς αντικείμενό της ή επιστημονική γνώση, πού αποτελεί τό περιεχόμενο τής φιλοσοφίας. Άν πάρουμε τίς συνηθισμένες αντιλήψεις πού εχουμε γιά τό σοφό, ίσως τότε τό πράγμα νά γινόταν ευκολότερα κατανοητό. Πρώτα πρώτα, λοιπόν, νομίζουμε πώς ό σοφός τά ξέρει όλα, όσο είναι δυνατό αυτό, χωρίς ώστόσο νά έχει ακριβή γνώση γιά τό καθένα πράγμα χωριστά. Έπειτα αύτός πού είναι σέ θέση νά καταλαβαίνει τά δύσκολα πράγματα (προβλήματα), πού δέν είναι εύκολο νά τά άντιληφθεί ο οιοσδήποτε ανθρωπος, αυτός είναι επίσης σοφός. Γιατί ή αισθητηριακή αντίληψη είναι κοινή σέ όλους, γι' αύτό είναι εύκολη καί δέν αποτελεί καμιά σοφία. Επιπλέον σοφότερο θεωρούμε αύτόν πού μπορεί νά εκθέτει μέ περισσότερη ακρίβεια καί επαγωγικότερα τίς αιτίες γιά κάθε επιστήμη• καί άπό τίς επιστήμες πάλι αυτή πού τήν έπιλέγουμε γι' αυτή τήν ίδια καί γιά τήν καθαρή γνώση καί όχι γιά τά πρακτικά της ωφελήματα, αυτή θεωρούμε ότι είναι σέ μεγαλύτερο βαθμό σοφία• έπομένως αυτή πού εχει τόν πρώτο λόγο παρά εκείνη πού υπηρετεί είναι μάλλον σοφία• γιατί βέβαια ο σοφός δέν πρέπει νά δέχεται άλλά νά δίνει εντολές, ούτε αυτός νά ύπακούει σ’ εναν άλλο, άλλά ο λιγότερο σοφός σ' αύτόν. 

Γιά τόν Άριστοτέλη ή φιλοσοφία σημαίνει μιά ριζική διάνοιξη τού κόσμου η τού Είναι καί, σάν αναγκαιο αντίβαρο, σημαίνει καί τήν αντοχή των εμφανιζόμενων διαστάσεων. Γιατί καί ή φιλοσοφία του δέν είναι φτωχή σέ διαστάσεις: Ύπαρξη καί λογική, Ιστορία καί αιωνιότητα, γνώση καί θεώρηση, μερικό καί γενικό, γνώμη καί λόγος, προσωπική ευτυχία καί γενικό καλό, φύση κι έλευθερία. Μάλιστα, ακόμα, ή φύση πρός τήν φύση.

Αυτό πού είσέρχεται στόν εύρύ κόσμο τής φιλοσοφίας είναι κατ' αρχήν αφετηρία . Καί τό σύστημα, λοιπόν, ό αριστοτελισμός ώς σύστημα μπορει νά κατανοηθεί σάν μιά ακατάλυτη σύνδεση των άρχων. Βέβαια μιά γερά ασφαλισμένη σύνδεση. Όμως καί ή πιό σταθερή σύνδεση είναι μέ τή σειρά της μιά αρχή πού στηρίζει ολόκληρη τή φιλοσοφία, άπό τήν απορία καί τήν ερώτηση ώς τήν απόδειξη καί τή διδασκαλία. Αύτή ή αρχή τής φιλοσοφίας τού Αριστοτέλη είναι ή πεποίθηση, ότι στήν πραγμάτωση τής φιλοσοφικής γνώσης, «ενα είναι» τό προορισμένο νά κυριαρχήσει στόν ανθρωπο θεϊκό πνεύμα καί ό πραγματικός κόσμος• εκεινος δηλαδή στόν όποιο ό ανθρωπος μπορει ν' άναπτύξει,γεματος έπιθυμία, τή δραστηριότητά του καί νά τή διευρύνει καί νά τήν τελειοποιήσει, προσδίδοντας στήν ύπαρξή του μορφή, χωρίς ώστόσο νά παύσουν οί ανθρωποι νά έρχονται καί νά παρέρχονται αίώνια.

Πηγή