Κάποτε ο Σόλωνας επισκέφτηκε την Αίγυπτο και έκανε πολλές ενδιαφέρουσες συζητήσεις με τους ιερείς της Σάιδος, μίας πόλης που βρισκόταν στο Δέλτα του Νείλου. Σε μία από αυτές τις συζητήσεις, οι ιερείς της Σάιδος είπαν στον Σόλωνα ότι οι αρχαίες παραδόσεις αναφέρονται σε ιστορικά γεγονότα του μακρινού παρελθόντος. Επειδή, όμως, έγιναν πολλές καταστροφές, οι μεγαλύτερες προερχόμενες από κατακλυσμούς, τα ιστορικά γεγονότα των προκατακλυσμιαίων εποχών διασώθηκαν με τη μορφή μύθου, επειδή οι διασωθέντες ήταν όσοι βρίσκονταν στα βουνά, δηλαδή οι βουκόλοι και οι βοσκοί, οι οποίοι ήταν αγράμματοι και αμόρφωτοι.
`Οπως ανέφεραν οι ιερείς στον Σόλωνα, η ιστορία των προκατακλυσμιαίων εποχών ήταν γραμμένη από εκείνες τις εποχές και διατηρημένη στους ναούς της Αιγύπτου και ο λόγος που διασώθηκε μόνο στην Αίγυπτο ήταν γιατί ποτέ η χώρα αυτή δεν κατακλύστηκε με πλημμύρες.
Τη συνάντηση και τη συζήτηση του Σόλωνα με τους ιερείς της Αιγύπτου την κατέγραψε ο Πλάτωνας στον Τίμαιο (παράγραφοι 21-23): «`Οταν πήγε ο Σόλωνας στην πόλη αυτή, έγινε δεκτός με εξαιρετικές τιμές από τους κατοίκους και ζητώντας πληροφορίες και την παλαιά ιστορία της χώρας εκείνης από τους ιερείς, που τη γνώριζαν πολύ καλά, διαπίστωσε ότι ούτε αυτός ο ίδιος ούτε κανείς άλλος `Ελληνας δεν βρέθηκε, για να πω την αλήθεια, που να γνωρίζει κάτι σχετικό με τα ζητήματα αυτά. Και κάποτε, θέλοντας να τους παρασύρει σε συζήτηση σχετική με τους αρχαίους, άρχισε να τους λέει για τις αρχαιότατες παραδόσεις των Αθηνών, για τον Φορωνέα που θεωρήθηκε ο πρώτος άνθρωπος και για την Νιόβη. Διηγήθηκε επίσης για τον Δευκαλίωνα και την Πύρρα, πώς επιβίωσαν μετά τον κατακλυσμό, και για τους απογόνους τους, και προσπάθησε να καθορίσει πόσα χρόνια πέρασαν από τα περιστατικά που εξιστορούσε και να τα χρονολογήσει. Και κάποιος από τους ιερείς, πολύ ηλικιωμένος, του είπε με καλή διάθεση, ‘‘Σόλωνα, Σόλωνα, εσείς οι `Ελληνες είσαστε πάντοτε παιδιά, γέρος δεν είναι κανείς `Ελληνας’’. `Οταν άκουσε αυτά ο Σόλωνας, ρώτησε, ‘‘Πώς συμβαίνει αυτό; Τί εννοείς με αυτό που λες;’’ Κι εκείνος απάντησε, ‘‘Νέοι είσαστε όλοι κατά την ψυχή. Διότι δεν έχετε στη ψυχή σας καμία παλαιά γνώμη που να προέρχεται από την αρχαία ιστορία, ούτε και καμία γνώση που να έχει γεράσει με το πέρασμα του χρόνου. Και η αιτία αυτού είναι η εξής: Πολλές καταστροφές ανθρώπων και για πολλούς λόγους έχουν συμβεί και θα συμβούν, οι μεγαλύτερες προερχόμενες από πυρκαϊές και κατακλυσμούς και από αμέτρητα άλλα αίτια οι μικρότερες. Η παράδοση, για παράδειγμα, που αναφέρεται στη χώρα σας, ότι δηλαδή κάποτε ο Φαέθωντας, ο υιός του Ηλίου, αφού έζεψε το άρμα του πατέρα του, επειδή δεν είχε την ικανότητα να ακολουθήσει την πορεία του, κατέκαψε όλα όσα υπάρχουν πάνω στη γη και ο ίδιος, αφού χτυπήθηκε από κεραυνό, σκοτώθηκε. Αυτό βέβαια λέγεται ως μύθος. Η πραγματικότητα, όμως, είναι η παράλλαξη των περιστρεφόμενων γύρω από τη γη ουράνιων σωμάτων και η καταστροφή όλων όσων υπάρχουν πάνω στη γη από μακροχρόνιο μεγάλο καύσωνα. Τότε, λοιπόν, όσοι κατοικούν στα βουνά και σε ψηλούς και ξηρούς τόπους καταστρέφονται σε μεγαλύτερη κλίμακα από εκείνους που κατοικούν κοντά στα ποτάμια και στη θάλασσα. Σ’ εμάς, όμως, ο Νείλος, που κατά τα άλλα είναι σωτήρας μας, μας σώζει και σ’ αυτές τις δύσκολες περιπτώσεις πλημμυρίζοντας. `Οταν πάλι οι θεοί θέλοντας να καθαρίσουν τη γη την κατακλύζουν με πλημμύρες, όσοι βρίσκονται στα βουνά σώζονται, δηλαδή οι βουκόλοι και οι βοσκοί, εκείνοι, όμως, που κατοικούν στις πόλεις σας παρασύρονται από τα ποτάμια στη θάλασσα. Στη χώρα μας, όμως, αυτή εδώ, ούτε τότε ούτε άλλοτε πέφτει νερό στη γη εκ των άνω, ενώ, αντιθέτως, φυσικότατα αναδύεται από κάτω όλο το νερό. Για τον λόγο αυτό, οι διασωζόμενες παραδόσεις της χώρας μας λέγεται ότι είναι παλαιότερες. Η αλήθεια, όμως, είναι ότι σε όλους τους τόπους, όπου δεν εμποδίζει η υπερβολική κακοκαιρία ή ο καύσωνας, άλλοτε πολυάριθμο και άλλοτε ολιγάριθμο, υπάρχει πάντοτε το γένος των ανθρώπων. `Οσα αξιόλογα γεγονότα γνωρίζουμε από παραδόσεις ή στη χώρα σας ή στη δική μας ή σε άλλο τόπο από όσους εξ ακοής γνωρίζουμε είτε κάτι ωραίο ή κάτι μεγάλο ή και κάτι που παρουσιάζει κάποια διαφορά, όλα αυτά είναι γραμμένα από την παλαιά εποχή και διατηρημένα στους ναούς αυτής εδώ της χώρας. `Οσα, όμως, και στη χώρα σας και σε άλλες χώρες, κάθε φορά έχουν διοργανωθεί ώστε να είναι κατάλληλα για τα γράμματα και τα άλλα, όσα είναι αναγκαία στις πόλεις, έρχεται ανά ορισμένα χρονικά διαστήματα ως φοβερή ασθένεια εναντίον τους ρεύμα από τον ουρανό και τα παρασύρει αφήνοντας ζωντανούς μόνο τους αγράμματους και τους αμόρφωτους, ώστε πάλι γίνεστε εξ αρχής κατά κάποιον τρόπο νέοι, χωρίς να γνωρίζετε τίποτα από όσα έγιναν κατά τους παλαιούς χρόνους είτε σ’ αυτή εδώ τη χώρα είτε στη δική σας. `Οσα, λοιπόν, είπες πριν, Σόλωνα, για τις περί γενεαλογιών παραδόσεις της χώρας σου, ελάχιστα διαφέρουν από παιδικά παραμύθια. Επειδή θυμάστε έναν μόνο κατακλυσμό της γης, ενώ έχουν γίνει πολλοί στο παρελθόν. Ακόμη, δεν γνωρίζετε ότι το ωραιότερο και το άριστο γένος των ανθρώπων έζησε στη χώρα σας, από τους οποίους κατάγεσαι κι εσύ και όλοι οι σημερινοί συμπολίτες σου, μικρό υπόλοιπο που κάποτε παρέμεινε. Αυτό, όμως, εσείς το λησμονείτε, διότι οι απόγονοι των διασωθέντων πέθαιναν διαδοχικά επί πολλές γενεές, χωρίς να γνωρίζουν γραφή’’».
Στη συνέχεια λέει ο ιερέας στον Σόλωνα (παράγραφος 23): «Θα σου φανερώσω το καλύτερο επίτευγμα από τα έργα τους που κατόρθωσαν οι αρχαίοι συμπολίτες σου πριν από εννέα χιλιάδες χρόνια». Στο σημείο αυτό πρέπει να σημειωθεί ότι τα όσα ανέφερε κατόπιν ο ιερέας στον Σόλωνα ήταν τελείως αληθινά, όπως σημειώνει ο Πλάτωνας (παράγραφος 20): «`Ακουσε, Σωκράτη, μία πολύ παράξενη ιστορία, τελείως όμως αληθινή, όπως τη διηγήθηκε κάποτε ο ένας από τους επτά σοφούς, ο Σόλωνας». Λέει, λοιπόν, ο ιερέας στον Σόλωνα (παράγραφοι 24-25): «Πολλά και μεγάλα έργα της πόλης σας, τα οποία είναι γραμμένα εδώ, θαυμάζονται, ένα, όμως, υπερέχει κατά το μέγεθος και την αρετή. Λένε, λοιπόν, τα γραπτά μας, πόση εχθρική δύναμη κατέστρεψε κάποτε η πόλη σας, δύναμη που με αλαζονεία, αφού εξόρμησε προς τα έξω από τον Ατλαντικό ωκεανό, κατευθυνόταν παράλληλα εναντίον της Ευρώπης και της Ασίας. Γιατί τότε το πέλαγος μπορούσε κάποιος να το περάσει, λόγω του ότι στο στόμιό του, που εσείς ονομάζετε στήλες του Ηρακλή, είχε ένα νησί. Αυτό το νησί ήταν μεγαλύτερο από τη Λιβύη και την Ασία μαζί και ξεκινώντας απ’ αυτό τότε οι άνθρωποι μπορούσαν να αποβιβαστούν στα άλλα νησιά και απ’ αυτά μετέπειτα σε όλη την ήπειρο απέναντι, που βρισκόταν γύρω από τον αληθινό εκείνο ωκεανό. Γιατί αυτοί οι τόποι που βρίσκονταν στο εσωτερικό του στενού για το οποίο μιλάμε, μοιάζουν με λιμάνι που έχει στενή είσοδο, ενώ εκείνη η θάλασσα είναι πράγματι ωκεανός και η ξηρά που το περιβάλλει δίκαια μπορεί να ονομαστεί ήπειρος.
»Σ’ αυτό, λοιπόν, το νησί, την Ατλαντίδα, οργανώθηκε μεγάλη και θαυμαστή δύναμη βασιλέων, η οποία κυριαρχούσε σε ολόκληρο το νησί, καθώς και σε πολλά άλλα νησιά και τμήματα της ηπείρου. Εκτός απ’ αυτά, εκείνοι οι βασιλείς εξουσίαζαν από τα εδώ μέρη προς τα μέσα του πορθμού, από τη Λιβύη έως την Αίγυπτο και από την Ευρώπη έως την Τυρρηνία.
»`Ολη αυτή η δύναμη, λοιπόν, αφού συγκεντρώθηκε και ενοποιήθηκε, επιχείρησε τότε εξορμώντας να υποδουλώσει και τη δική μας χώρα και τη δική σας, καθώς και όλους όσοι βρίσκονταν στο εσωτερικό του πορθμού. Εκείνη την περίοδο, Σόλωνα, η δύναμη της πόλης σας αναδείχθηκε θαυμαστή ανάμεσα στους ανθρώπους και λόγω της αρετής της και λόγω της ανδρείας της. Γιατί, εφ’ όσον ξεπέρασε όλους στην ανδρεία και στις πολεμικές τέχνες, είτε ως αρχηγός των Ελλήνων είτε και αναγκαστικά μόνη της, γιατί οι άλλοι την εγκατέλειψαν, αφού έφθασε σε έσχατους κινδύνους, νίκησε τους επιδρομείς. `Εστησε, λοιπόν, τρόπαια εναντίον τους, απέτρεψε να υποδουλωθούν όσοι ακόμη δεν είχαν υποδουλωθεί και απελευθέρωσε, δίχως να παρουσιάσει καμία αξίωση, όλους εμάς τους άλλους που κατοικούμε προς τα μέσα των Ηράκλειων στηλών. Αφού πέρασε αρκετός καιρός, όμως, έγιναν τρομεροί σεισμοί και κατακλυσμοί και στο διάστημα ενός φοβερού ημερονυκτίου όλος ο στρατός σας βυθίστηκε στη γη και εξαφανίστηκε, καθώς βυθίστηκε στη θάλασσα η Ατλαντίδα».
Τη συνέχεια της εξιστόρησης του ιερέα την κατέγραψε ο Πλάτωνας στον Κριτία. Ο ιερέας, στην εξιστόρησή του, αναφέρει τους Ολυμπίους ως ιστορικά πρόσωπα (παράγραφοι 109-110): «Κάποτε οι θεοί διαμοίρασαν ολόκληρη τη γη με κλήρο κατά περιοχές χωρίς φιλονικία. Γιατί δεν ήταν σωστό να αγνοούν οι θεοί τα ανήκοντα στον καθένα εξ αυτών, ούτε πάλι, ενώ γνωρίζουν ότι κάποιο πράγμα ανήκει περισσότερο στους άλλους, τούτο αυτοί να προσπαθούν να το αποκτήσουν με φιλονικίες. Με δίκαιη, λοιπόν, κλήρωση παίρνοντας ο καθένας το δικό του μέρος, εγκατέστησαν κατοίκους στις χώρες τους και στη συνέχεια, όπως οι βοσκοί τα πρόβατα, μας έτρεφαν ως κτήματα και θρέμματά τους. Δεν ασκούσαν, όμως, στα σώματά μας βία με τις υπάρξεις τους, όπως κάνουν οι ποιμένες που οδηγούν τα κτήνη τους στη βοσκή με χτυπήματα, αλλά προπαντός όπως το ευκολοδιοίκητο ζώο και σαν πλοίο κυβερνώντας μας με το τιμόνι από την πρύμνη, και προσεγγίζοντας με πειθώ την ψυχή μας, σύμφωνα με τη θέλησή τους, έτσι οδηγώντας κυβερνούσαν ολόκληρο το ανθρώπινο γένος.
»Οι άλλοι, λοιπόν, από τους θεούς, αφού έλαβαν με κλήρο τους διάφορους τόπους τους, τους διακοσμούσαν. Ο `Ηφαιστος και η Αθηνά, έχοντας ίδια φύτρα και όντας συγχρόνως αδέλφια καταγόμενα από τον ίδιο πατέρα, με την ίδια κλίση και αγάπη προς τη φιλοσοφία και την τέχνη, συνέβη και οι δύο να πάρουν με κλήρο αυτή εδώ τη χώρα (την Αττική), η οποία ήταν εκ φύσεως τέτοια ως προς την αρετή και τη φρόνηση που να ταιριάζει με τον χαρακτήρα των θεών αυτών. Σ’ αυτή τη χώρα, αφού δημιούργησαν αγαθούς αυτόχθονες άνδρες, τους ενεφύτευσαν στον νου τη διοργάνωση του δημοκρατικού πολιτεύματος.
»Τα ονόματα βεβαίως των κατοίκων εκείνων διασώθηκαν, τα έργα τους, όμως, εξ αιτίας των θανάτων των διαδοχικών γενεών και της μεγάλης χρονικής απόστασης εξαφανίστηκαν. Διότι η εναπομένουσα κάθε φορά γενεά, όπως και προηγουμένως ειπώθηκε, ήταν ορεσίβια και αγράμματη, και μόνο τα ονόματα των παλαιών κυριάρχων της χώρας και μερικά από τα έργα τους διασώθηκαν. Τα ονόματα τα έδιναν στους απογόνους τους από αγάπη προς εκείνους, αλλά τις αρετές και τη νομοθεσία των παλαιοτέρων δεν γνώριζαν εκτός από κάποιες ασαφείς για τον καθένα προφορικές παραδόσεις.
»Επειδή, όμως, για πολλές γενεές και αυτοί και τα παιδιά τους στερούνταν των αναγκαίων προς διαβίωση, αυτά που τους έλειπαν είχαν πάντα στον νου τους και γι’ αυτά έκαναν συζήτηση, ενώ αδιαφορούσαν για όσα έγιναν πριν απ’ αυτούς και σε πολύ παλαιότερες εποχές. Διότι τότε η μυθολογία και η αναζήτηση των παλαιών με δυσκολία έρχονταν στις πόλεις, τότε μόνο όταν μερικοί από τους κατοίκους έβλεπαν ότι έχουν εξασφαλίσει τα προς το ζην αναγκαία, όχι όμως πριν απ’ αυτό. Γι’ αυτούς τους λόγους, λοιπόν, διασώθηκαν τα ονόματα των παλαιών εκείνων ανθρώπων, χωρίς όμως να διασωθούν και τα έργα τους.
»Λέω αυτά συμπεραίνοντας ότι τα ονόματα του Κέκροπα και του Ερεχθέα και του Εριχθόνιου και του Ερυσίχθονα και τα περισσότερα από τα άλλα, όσα από τα ονόματα των ανθρώπων που έζησαν πριν από τον Θησέα, διατηρήθηκαν στη μνήμη, τα ανέφεραν οι ιερείς όπως είπε ο Σόλωνας».
Παρακάτω γράφει ο Πλάτωνας (παράγραφοι 113-114): «Ο Ποσειδώνας, αφού πήρε με κλήρο τη νήσο Ατλαντίδα, εγκατέστησε εκεί τα παιδιά του που απέκτησε από θνητή γυναίκα σε κάποιο μέρος της νήσου ως εξής: Κοντά στη θάλασσα, ανάμεσα σε ολόκληρη τη νήσο υπήρχε μία πεδιάδα, η οποία ήταν η καλύτερη απ’ όλες τις πεδιάδες, και όπως λεγόταν, η πλέον εύφορη πεδιάδα του κόσμου. Κοντά στην πεδιάδα αυτή πάλι και σε απόσταση πενήντα σταδίων, παρά το μέσο, ανυψωνόταν ένα πολύ μικρό όρος. Σ’ αυτό τον λόφο κατοικούσε ένας από τους πρώτους ανθρώπους που δημιουργήθηκαν από τη γη, του οποίου το όνομα ήταν Ευήνορας. Ο Ευήνορας είχε μαζί του τη σύζυγό του, τη Λευκίππη, με την οποία έκανε μία κόρη, την Κλειτώ. `Ηδη όταν αυτή έφτασε σε ώρα γάμου, πεθαίνουν και ο πατέρας της και η μητέρα της. Επειδή ο Ποσειδώνας την επιθύμησε πολύ, ήρθε σε επαφή μαζί της. Τον λόφο, πάνω στον οποίο αυτή κατοικούσε, προκειμένου να τον οχυρώσει καλώς, τον κατασκάπτει ολόγυρα, κάνοντας αλλεπάλληλους κύκλους από θάλασσα και ξηρά, άλλους μικρότερους και άλλους μεγαλύτερους, δύο κύκλους ξηράς και τρεις θάλασσας, σαν να την τόρνευε, και οι κύκλοι απείχαν εξ ίσου από το κέντρο της νήσου έτσι ώστε να είναι άβατο από τους ανθρώπους, διότι δεν υπήρχαν ακόμη πλοία και ούτε δυνατότητες ναυτικών ταξιδιών τότε. Αυτός, ως θεός που ήταν, το κέντρο της νήσου διακόσμησε επαρκώς. `Υδατα έκανε να πηγάζουν από τη γη δύο ειδών, το ένα θερμό και το άλλο ψυχρό εκ κρήνης εξερχόμενο, και έκανε ακόμη να παραχθούν από τη γη κάθε είδους και άφθονες τροφές.
»`Εκανε αγόρια, πέντε φορές δίδυμα, και τα ανέθρεψε. Αφού μοίρασε ολόκληρη τη νήσο Ατλαντίδα σε δέκα μέρη, στον πρώτο από τους δύο μεγαλύτερους υιούς του απένειμε τη μητρική κατοικία και την ολόγυρα βρισκόμενη περιοχή, που ήταν και μεγάλη και πολύ εύφορη και τον κατέστησε βασιλέα των άλλων αδελφών του. Τους άλλους τους κατέστησε άρχοντες και καθένα αρχηγό πολλών ανθρώπων και μεγάλου μέρους της χώρας.
»Στον μεγαλύτερο, που ήταν και βασιλιάς, έδωσε το όνομα από το οποίο όλη η νήσος και το πέλαγος έλαβαν το όνομα Ατλαντικός, διότι το όνομα στον πρώτο τότε βασιλέα ήταν `Ατλας. Στον δίδυμο, που γεννήθηκε μετά τον πρώτο, προσεκλήρωσε το άκρο της νήσου προς τις Ηράκλειες στήλες, το μέρος της χώρας που αποκαλείται τώρα Γαδειρική και του έδωσε το όνομα ελληνιστί Εύμηλος και στην εντόπια γλώσσα Γάδειρος, απ’ όπου και την ονομασία έλαβε και ο τόπος αυτός. Στα δεύτερα δίδυμα έδωσε τα ονόματα Αμφήρης και Ευδαίμονας, στα τρίτα τα ονόματα Μνησέας και Αυτόχθονας, στα τέταρτα τα ονόματα Ελάσιππος και Μήστορας και στα πέμπτα τα ονόματα Αζάης και Διαπρεπής. `Ολοι αυτοί και οι απόγονοί τους επί πολλές γενεές κατοικούσαν εκεί».
Ο Πρόκλος διηγείται στα σχόλιά του για τον Τίμαιο του Πλάτωνα ότι ο φιλόσοφος Κράντορας, ο οποίος ήταν μαθητής του μαθητή του Πλάτωνα Ξενοκράτη, ταξίδεψε στην Αίγυπτο για να βρει αποδείξεις για την ύπαρξη της Ατλαντίδας και εκεί είδε ο ίδιος με τα μάτια του τις ίδιες ιερατικές στήλες που είχε δει και ο Σόλωνας, στις οποίες ήταν γραμμένη με ιερογλυφικά η ιστορία της Ατλαντίδας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου